Opis źródła:
Zarys dziejów powszechnych starożytności na podstawie Pompejusza Trogusa - dzieło historyczne, napisane przez Marka Junianusa Justyniusa, które posiada formę streszczenia pracy Popmejusza Trogusa. Powstało na przełomie II i III wieku i spisane zostało w języku łacińskim. Niżej prezentowany tekst źródłowy jest fragmentem Zarysu dziejów, w którym autor pisze o lądowaniu Aleksandra Wielkiego w Azji.
Miejsce i data wydania:
Wydane drukiem w tłumaczeniu Ignacego Lewandowskiego w 1988 roku.
Miejsce przechowywania oryginału źródła:
Dzieło znane głównie z późniejszych odpisów w formie manuskryptów. Spisane około przełomu II i III wieku.
Tekst źródła (fragment):
Całą swoją ojcowiznę, jaką miał w Macedonii i w ogóle w Europie, rozdzielił pomiędzy przyjaciół, mówiąc, że jemu wystarczy Azja. Zanim jakikolwiek okręt opuścił brzeg, zabił zwierzęta ofiarne i prosił o zwycięstwo dla Grecji, która go wybrała jako mściciela za wojny tylekroć przez Persów z nią prowadzone. Persowie dostatecznie już długo dzierżyli swoje rządy; nastał czas, aby z kolei przejęli je ci, którzy będą je lepiej sprawować. Nie inne wyobrażenia niż król mieli jego żołnierze. Wszyscy oni zapomnieli o swoich żonach, dzieciach i trudach dalekiej od domu wojaczki; perskie złoto i skarby całego Wschodu uważali jakby już za swój łup. Nie myśleli wcale o wojnie i niebezpieczeństwach, lecz tylko o bogactwach. Gdy dobili do brzegu Azji, najpierw Aleksander wyrzucił oszczep jakby na nieprzyjacielską ziemię i w zbroi, podobny do wojownika wykonującego taniec przed bitwą, zeskoczył z okrętu i zabił natychmiast zwierzęta ofiarne, prosząc bogów, aby na tych ziemiach mógł znaleźć życzliwe przyjęcie jako król. Złożył także ofiary w Ilionie na grobach tych, którzy polegli w wojnie trojańskiej.
Słowniczek pojęć:
Marek Junianus Justynius - rzymski historyk tworzący w III wieku. Więcej: https://pl.wikipedia.org/wiki/Marek_Junianus_Justynus
Aleksander III Wielki - król Macedonii w latach 336 - 323 p.n.e. Wybitny strateg, syn Filipa II. Stworzył jedno z największych imperiów starożytnych. Więcej: https://pl.wikipedia.org/wiki/Aleksander_Macedo%C5%84ski
Pompejusz Trogus - historyk rzymski, współczesny Liwiuszowi, tworzący w I wieku. Więcej: https://pl.wikipedia.org/wiki/Pompejusz_Trogus
Ilion - starożytne miasto, znane również pod nazwą Troja.
Pytania do źródła:
Pytania do uczniów szkoły średniej
1.Jaka była przyczyna ataku na Persję przez Aleksandra Macedońskiego, w świetle tekstu źródłowego? Co chciał osiągnąć, atakując Persję?
2.Jak wyglądało lądowanie Aleksandra w Azji? Czy wiara i wstawiennictwo bogów było ważne dla Aleksandra? Wskaż odpowiedni fragment.
3.Jaką pierwszą bitwę stoczył Aleksander z Persami? Kto zwyciężył?
4.Wymień inne bitwy kampanii Aleksandra Wielkiego przeciwko Persji oraz kto w nich zwyciężył.
5.Kto, w czasie podbojów Aleksandra Wielkiego, władał Persją? Czy obaj władcy spotkali się ze sobą na polu bitwy? Jeśli tak, to kiedy?
6.Co stało się z imperium Aleksandra Macedońskiego po jego śmierci? Czy pozostało jednolite, czy zostało podzielone?
Wskazówki:
Odpowiadając na pytania należy pamiętać, że Aleksander Wielki odebrał doskonałe wykształcenie od greckich nauczycieli, m.in. Arystoteles, stąd też wzięła się fascynacja i miłość Aleksandra do Grecji oraz jej kultury. Dlatego też dokonywał podbojów pod egidą kultury hellenistycznej. Panowanie Aleksandra wyznacza również granicę pomięcy okresem klasycznym w historii Grecji, a okresem hellenistycznym.
Aleksander, w tym kontekście, zaatakował Persję wiedząc o jej inwazjach na Grecję w V wieku p.n.e. Chciał więc zemsty, jednak nie tylko to było powodem do wojny, a raczej pragnienie Aleksandra, aby rozciągnąć panowanie kultury greckiej na cały znany wówczas świat. Imperium Aleksandra, pod koniec jego życia, liczyło ponad 5 tysięcy kilometrów długości i było jednym z największych imperiów w dziejach ludzkości.
Najważniejsze cezury:
343/342 rok p.n.e. - zatrudnienie Arystotelesa na nauczyciela Aleksandra Wielkiego
338 rok p.n.e. - bitwa pod Cheroneą
336 rok p.n.e. - objęcie władzy przez Aleksandra Wielkiego
334 rok p.n.e. - bitwa nad Granikiem
333 rok p.n.e. - bitwa pod Issos
331 rok p.n.e. - bitwa pod Gaugamelą
327 rok p.n.e. - wyprawa na Indie
323 rok p.n.e. - śmierć Aleksandra Macedońskiego
Literatura pomocnicza
Wolski J., Historia powszechna. Starożytność, Warszawa 1979.
Plik do pobrania: Aleksander Wielki w Azji
Imię i nazwisko osoby opracowującej rekord: Łukasz Wołczyk