Opis źródła:
Tukidydesa Historia wojny peloponeskiej - dzieło ateńskiego historyka oraz generała, Tukidydesa, napisane w V wieku przed naszą erą, a które opisuje dzieje II wojny peloponeskiej. Niżej prezentowany tekst źródłowy jest fragmentem Wojny Peloponeskiej, w którym autor opisuje przyczyny problemów, toczących Grecję, jak i przyczyny powolnego upadku greckich polis wraz ich degradacji.
Miejsce i data wydania:
Przedruk w tłumaczeniu Bronikowskiego Antoniego wydany w 1861 roku w Poznaniu.
Miejsce przechowywania oryginału źródła:
Wojna Peloponeska znana jest z odpisów w formie manuskryptów, pochodzących z różnych okresów. Najstarszy znany jest fragment manuskryptu, pochodzący z I wieku, przechowywany obecnie w Muzeum Uniwersyteckim w Pensylwanii.
Dostępne online w języku polskim:
https://polona.pl/item-view/5500b371-08b0-4349-b4ac-65ec90ee73bd?page=13
Tekst źródła (fragment):
Tak więc walki partyjne stały się źródłem wszelkiego rodzaju zbrodni w Grecji; dobroduszność; która przede wszystkim opiera się na szlachetności, wydana na pośmiewisko, w ogóle zaniknęła, natomiast wszędzie spotkać można było wrogą i nieufną postawę; na to bowiem, żeby usunąć brak zaufania, żadne słowo nie było dostatecznie silne, żadna przysięga dostatecznie groźna. Ponieważ nie można było zaufać nikomu, każdy starał się sam przezornie zabezpieczyć przed krzywdą, a nie ufać obcym zapewnieniom. Przeważnie też górą byli ludzie ograniczeni: w poczuciu słabości, w obawie przed przewagą umysłową przeciwników, śmiało przystępowali do czynu wiedząc, że jeśli zawczasu nic nie zrobią, ulegną wymowie i bystrej inteligencji przeciwnika. Ci zaś, którzy uważali, że nie należy stosować siły tam, gdzie wyniki można osiągnąć inteligencją, lekceważyli sobie takie postępowanie i wskutek tego, często bezbronni, ginęli.
Słowniczek pojęć:
wojna peloponeska - trwająca w latach 431 - 404 p. n. e. wojna pomiędzy Atenami i Ateńskim Związkiem Morskim a Spartą i Związkiem Peloponeskim. Przyczyną była walka o hegemonię nad całą Grecją.
Więcej: https://pl.wikipedia.org/wiki/Wojna_peloponeska_(431%E2%80%93404_p.n.e.)
greckie polis - forma państwa w starożytnej Grecji. Znane również, jako państwo-miasto. Więcej: https://pl.wikipedia.org/wiki/Polis
bitwa pod Platejami - znane również jako incydent platejski; zbrojne starcie mieszkańców Platejów w Beocji z wojskami Teb. Incydent ten stał się bezpośrednią przyczyną wybuchu II wojny peloponeskiej.
Tukidydes - grecki historyk, generał wojsk ateńskich, autor Wojny Peloponeskiej. Więcej: https://pl.wikipedia.org/wiki/Tukidydes
demokracja ateńska - forma ustroju w polis ateńskiej. Prawdopodobnie trwała od początków VI wieku do połowy IV wieku p. n. e. Więcej: https://pl.wikipedia.org/wiki/Demokracja_ate%C5%84ska
Pytania do źródła:
Pytania do uczniów szkoły średniej
1.Kto był stronami walczącymi w II wojnie peloponeskiej? Jakie były jej przyczyny i jakie skutki?
2.Co, w świetle wyżej przedstawionego tekstu źródłowego, było największym problemem Grecji czasów Tukidydesa? Kto najczęściej dochodził do głosu? W jaki sposób rozwiązywano problemy: siłą czy sprytem, i co z tego wynikało?
3.Jakie dwie główne polis miały największą siłę w Grecji? Jakie miały one systemy władzy w czasie wojny peloponeskiej?
Wskazówki:
Przez rozczłonkowanie Grecji w postaci podziału na polis, z których każda miała swoją własną władzę, a co za tym idzie system polityczny, rodziły się na półwyspie peloponeskim konflikty, podsycane często czynnikami zewnętrznymi, takimi jak ościenne kraje, na przykład Persja. Najważniejsza jednak była walka o hegemonię w regionie, która przechodziła często z rąk do rąk - od Aten, przez Teby, po Spartę.
Tukidydes zauważał, że problemem była ciągła i nieustająca walka, która rodziła nieufność i napędzała kolejne konflikty na półwyspie peloponeskim, choć, potencjalnie, można było konflikty te rozwiązać inaczej, niż za pomocą siły.
Najważniejsze cezury:
431 r p.n.e. - incydent platejski - rozpoczęcie wojny peloponeskiej
418 r p.n.e. - bitwa pod Mantineją
404 r p.n.e. - zdobycie Aten - zakończenie wojny peloponeskiej
Literatura pomocnicza:
Ziółkowski A., Historia powszechna. Starożytność, Warszawa 2024.
Plik do pobrania: O problemach toczących Grecję
Imię i nazwisko osoby opracowującej rekord: Łukasz Wołczyk