Fundacja
parafii w Długiej Dąbrowie [dziś Dąbrowa Wielka], wsi na terenie ziemi
drohickiej na dzisiejszym Podlasiu. Parafię ufundowali okoliczni dziedzice 18
lutego 1423 r.
W dokumencie wyznaczono uposażenie, z którego należało utrzymać parafię.
Zamieszczone źródło jest tłumaczeniem z języka łacińskiego.
Miejsce wydania:
Kalinowski E., Parafia Dąbrowa Wielka. 600 lat dziejów, Dąbrowa Wielka-Warszawa 2024, s. 13-14.
Miejsce przechowywania oryginału źródła:
Oryginał: nie zachował się.
Kopie: Archiwum Diecezjalne w Siedlcach, sygn. D 39, k. 213-241v; sygn. D 40, k. 183-184v; sygn. D 51, k. 286v-288v, 443-444v; sygn. D 149, k. 285v-286v.
Fundacja parafii w Długiej Dąbrowie
W imię Pańskie, Amen.
Na wiecznej rzeczy pamiątkę, chociaż dzieła, które słabość ludzka [stworzyła]
na doczesny pożytek z czasem przemijający z taką pilnością troski ustanawia
się, aby pozostały niewzruszone dla potomności; tym bardziej odpowiednie są do
polecenia pamięci potomnych takie, z których można się spodziewać, że powstanie
zbawienniejszy owoc na wieczność i przyniesie obfite korzyści dla boskiej czci
w Kościele Bożym. Przeto my, dziedzice ze swymi parafianami, Stanisław, Piotr,
Bogusław i Falisław [bracia] rodzeni, Jan z bratankami swymi, a także
Mieczysław, Maciej, Paweł z Kownat, dziedzice z Długiej Dąbrowy w dobrach
swoich jeszcze niepodzielonych albo w nowym osiedlisku ze swoimi parafianami,
dodając ich, to jest z Piotrem z jego synami, dziedzicami
z Miodus; Wojciech ze swoimi synami, dziedzice z Kaczyna; [ze] Stanisławem,
Piotrem
i Janem, dziedzicami ze Święcka; Wawrzyniec ze swoimi synami, dziedzic z
Brzósek;
[z] Mikołajem ze swoimi synami, dziedzic[em] ze Średnicy; [z] Piotrem,
Stanisławem dziedzicami z Mystek; Stanisław ze swoimi synami, dziedzic z
Włostów; [z] Maciejem
z synami, dziedzic[em] z Plewek; Maciej z synami, dziedzic z Gierałtów; [z]
Wacławem
z synami, dziedzic[em] z Szepietowa; ci wszyscy ze swoimi przyszłymi potomkami
chcący gorliwie zamienić w przyszłym życiu rzeczy ziemskie na wieczne oraz
cieszyć się darami boskiej nagrody, które przeto teraz nie wątpiąc, że nie będą
im cofnięte przez chwałę wiecznego błogosławieństwa, na darowiznę dla zbawienia
naszego, naszych rodziców, przodków
i pozostałych wiernych Chrystusowi my dziedzice ze swoimi parafianami
wspomnianymi wyżej i przyszłymi uposażamy [i] wznosimy kościół parafialny we
wspomnianej Długiej Dąbrowie na cześć Boga Wszechmogącego oraz Jego [Matki]
Najświętszej Maryi Dziewicy i św. Stanisława, św. Anny, św. Katarzyny, św.
Mikołaja, Wszystkich Świętych. Przede wszystkim my we wspólnocie dziedzictwa
naszego [dajemy] dwie włóki i miejsce, na którym powinien stać kościół z domem
[plebańskim] i dla sług w naszym dziedzictwie tak długo
i szeroko, jak jest ono objęte naszymi granicami, i dlatego dajemy [też] łąkę,
jaką sobie [pleban] uzna za potrzebną, i dalej dajemy do wspomnianego kościoła
jedną karczmę [tam], gdzie [pleban] sobie wybierze [na nią] miejsce i tej
karczmie jedną morgę. To wszystko i każdą [rzecz] z osobna dajemy, darujemy,
przypisujemy, włączamy i zapisujemy na użytek wspomnianego kościoła w Długiej
Dąbrowie albo [jego] przełożonego lub przełożonych, będących [tam] obecnie i w
przyszłości oraz darowaliśmy, daliśmy i przypisaliśmy temuż Kościołowi albo
przełożonym przebywającym tam obecnie i w przyszłości korzystać, zużytkować i
obrócić na dowolny użytek. Daliśmy także dziesięciny zbożowe z naszych gruntów
i wszystkich [tutejszych] mieszkańców wiecznymi czasy i na wieki przełożonemu
wspomnianego kościoła wybierać, zużywać i obracać na dowolny użytek. Na czego
świadectwo zawieszona jest [do tego dokumentu] pieczęć nasza, wszystkich braci.
Działo się to w dzień sobotni 18 lutego Roku Pańskiego 1423 […].
Słowniczek pojęć.
Długa Dąbrowa – wieś w ówczesnej ziemi drohickiej, na terenie późniejszego województwa podlaskiego. Dziś to wieś Dąbrowa Wielka.
Włóka – miara powierzchni ziemi – ok. 18 ha.
Dziesięcina – opłata na rzecz parafii, która wynosiła 1/10 plonów lub ich równowartość w pieniądzu.
Morga – miara powierzchni, 1/30 włóki.
Pytania dla uczniów szkoły średniej (poziom podstawowy):
1.Jaka była motywacja ufundowania parafii?
2.Z czego miała się utrzymać parafia? Z czego czerpała dochody?
3.Jakie było wezwanie parafii?
4.Ilu było fundatorów? Jak sądzisz, jak to może świadczyć o ich zamożności?
1.Jak
myślisz, jakie mogły być inne powody ufundowania parafii, których nie
wymieniono
w dokumencie?
Literatura pomocnicza:
Jaszczołt T., Fundacje kościelne na Podlasiu do końca XV w., [w:] Kościoły a państwo na pograniczu polsko-litewsko-białoruskim. Źródła i stan badań, red. M. Kietliński i in., Białystok 2005, s. 13-48 (https://pbc.biaman.pl/dlibra/publication/7971/edition/7600/content).
Katalog zabytków sztuki w Polsce, seria II, t. 9: Województwo łomżyńskie, z. 2: Ciechanowiec, Zambrów, Wysokie Mazowieckie i okolice, oprac. M. Kałamajska-Saeed, Warszawa 1986.
Najważniejsze cezury:
Dnia 18 II 1423 r. ufundowano parafię w Długiej Dąbrowie. Parafia istnieje do dziś.
Plik do pobrania: Fundacja parafii w Długiej Dąbrowie
Imię i nazwisko osoby opracowującej rekord: Michał Sierba