Opis źródła:
Bractwa cechowe, znane również jako cechy rzemieślnicze, odgrywały kluczową rolę w życiu nowożytnych miast, szczególnie w okresie od średniowiecza do XVIII wieku. Ich znaczenie można rozpatrywać w kilku wymiarach: ekonomicznym, społecznym i kulturowym. Zgrupowane w cechy rzemieślnicy regulowali zasady produkcji, ustalali ceny oraz kontrolowali jakość wyrobów. Dzięki temu zapewniali stabilność rynkową i ochronę przed nieuczciwą konkurencją. Wspólny nadzór nad produkcją oraz zakupem surowców pozwalał im na osiąganie lepszych warunków handlowych. Cechy dostarczały również wsparcia w trudnych czasach, organizując pomoc dla swoich członków w przypadku choroby czy innej formy kryzysu. Niniejsze źródło przedstawia działanie członków cechu przeciwko nieuczciwej konkurencji.
Miejsce wydania:
Protestacja cechu rzeźnickiego na Kondrata Gińkę…, w: Księga magistratu miasta Połocka z 1676 roku, oprac. M. Makarau, D. Liseichykau, A. Latushkin, red. T. Kempa, Toruń 2020.
Tekst źródła:
Roku 1676 miesiąca juni 26 dnia.
Protestacja cechu rzeźnickiego na Kondrata Gińkę, rzeźnika, o podstępek pod bracią cechową uczyniony, iż ważył się pokupować bydło po domach u prasłów a nie w rynku według ustawy.
Przed nami, burmistrzami, rajcami i ławnikami miasta Jego Królewskiej Mości Połockiego tego roku na sprawach sądowych w ratuszu połockim zasiadającymi.
Stanąwszy oblicznie, mieszczanie i rzeźnicy miasta Połockiego całym cechem wszystka bracia zanosili słowną protestacją na mieszczanina i rzeźnika tegoż miasta Kondrata Piotrowicza Gińkę o to.
Iż on, Gińko, czyniąc podstępek pod wszytką bracią cechową rzeźnikami żałującymi mimo ustawę, zwyczaj i porządek ich cechowy śmiał i ważył się pokupować w tych dniach bydło różne po domach i gospodach u prasłów potajemnie, a nie w rynku i nie w targu. Jako zwyczaj niesie, i lubo te bydło kazał dla prezentacyjej tylko na targ wyprowadzić, ale zaraz z rynku ogólnie wszystkie te bydło nie czyniąc przy żałujących żadnego targu do domu swego zaprowadzić kazał, mając już targ potajemnie uczyniony. A zanosząc takowy proces, założyli sami na siebie rzeźnicy wszyscy winy kop 10 na ratusz, jeśli by się kto z nich ważył kupować bydło po gospodach mimo rynek i jeśli by kto smiał nad prawy targ w cenie nadawać, i prosili, aby to było do ksiąg zapisano.
Jakoż my, urząd, nakazawszy onym Gińkę przypozwać do prawa, ten proces ich i winę założoną dobrowolną do ksiąg zapisać kazali.
Co jest zapisano.
Słowniczek pojęć:
Protestacja - termin odnoszący się do formalnego zgłoszenia sprzeciwu lub zastrzeżeń dotyczących określonego działania prawnego, najczęściej w kontekście postępowań sądowych lub administracyjnych
Bractwo cechowe - znane również jako cech rzemieślniczy, to organizacja skupiająca rzemieślników wykonujących ten sam zawód, najczęściej w średniowieczu i nowożytnej Europie. Cechy miały na celu ochronę interesów swoich członków, regulację jakości produktów, a także organizację szkoleń dla adeptów.
Pytania do źródła.
Pytania dla uczniów szkoły podstawowej i średniej (poziom podstawowy):
1. Jakie zasady rządziły sprzedażą bydła według cechowych przepisów? Gdzie można było sprzedać bydło?
2. Jakie konkretne działania Gińki uznano za niezgodne z regulacjami cechowymi
3. Dlaczego cechy były tak ważne dla społeczności lokalnej?
Pytania dla uczniów szkoły średniej (poziom rozszerzony):
1. Jakie konsekwencje dla rynku bydła w Połocku mogły wyniknąć z działań Gińki?
2. W jaki sposób funkcjonowanie cechów rzemieślniczych, takich jak cech rzeźników, regulowało życie ekonomiczne miast w XVII wieku?
Literatura pomocnicza:
M. Król, Cechy krakowskie w XIV-XVI wieku, Kraków 2023.
H. Samsonowicz, Cechy rzemieślnicze w średniowiecznej Polsce. Mity i rzeczywistość, „Przegląd Historyczny”, t. 75, 1984, s.551–567.
Plik do pobrania: Protestacja cechu rzeźniczego z 1676 r.
Imię i nazwisko osoby opracowującej rekord – Joanna Kunigielis