Opis źródła:
Poniższe źródło to fragment dokumentu zwanego patentem okupacyjnym, który został wydany przez króla Prus Fryderyka Wilhelma III Hohenzollerna w dniu 3 maja 1815 roku. Kierowany był do mieszkańców Wielkiego Księstwa Poznańskiego utworzonego decyzją kongresu wiedeńskiego z części ziem dawnego Księstwa Warszawskiego i zapowiadał m. in. podstawy urządzenia Wielkiego Księstwa Poznańskiego i poszanowanie praw narodowych Polaków.
W poniższym fragmencie dokonano uwspółcześnienia pisowni, nie ingerując w składnię i leksykę oryginału. (X – Ks, y – i, j, i – j), z – s).
Miejsca wydania:
Poznań 1815
Miejsce przechowywania oryginału źródła:
Archiwum Państwowe w Poznaniu, zesp. 981, Edykty i rozporządzenia drukowane, b.pag.
Tekst źródła:
Mieszkańcy Wielkiego Księstwa Poznańskiego!
Gdy przez dzisiejszy Patent objęcia kraju, wprowadziłem na nowo w starożytny związek część zwróconych mojemu Państwu powiatów Księstwa Warszawskiego, które dawniej do Prus należały, umyśliłem ustalić również i Wasze stosunki. I Wy także otrzymaliście ojczyznę, a z nią razem i dowód jak wiele cenię Wasze do niej przywiązanie. Będziecie wcieleni do Mojej Monarchii, bez ubliżenia Waszej narodowości. Będziecie uczestnikami konstytucji, którą wiernym Moim poddanym udzielić zamyślam, i otrzymacie również jak inne prowincje Mojego Państwa, rząd prowincjonalny.
Wasza religia zostanie zachowaną, i przedsięwzięte będą środki do utrzymania duchownych w miarę ich dostojeństw. Wasze osobiste prawa i Wasze własności wracają pod opiekę ustaw, względem których i Wy później przyzywanemi będziecie do naradzania się.
Wasz język ma być używanym obok niemieckiego, we wszystkich publicznych sprawach, a każdemu z Was, w miarę zdolności jego otwartym zostanie przystęp do publicznych urzędów Wielkiego Księstwa, równie jako i do wszelkich urzędów i dostojeństw Mojego Państwa.
Zrodzony między Wami, Namiestnik mój, wśród Was ma rezydować. Będzie on mnie uwiadomiał o waszych życzeniach i potrzebach, a Was nawzajem o zamiarach mojego rządu.
[…]
Pytania do źródła:
Pytania dla uczniów szkoły podstawowej i uczniów szkoły średniej (poziom podstawowy):
1.Czy patent okupacyjny Fryderyka Wilhelma III zapowiadał poszanowanie wyznania katolickiego?
2.Wymień język lub języki urzędowe, które w świetle powyższego dokumentu miały obowiązywać w Wielkim Księstwie Poznańskim.
3.Jakie warunki należało spełnić aby sprawować urzędy publiczne?
4.Jaką rolę miał pełnić Namiestnik?
Pytania dla uczniów szkoły średniej (poziom rozszerzony):
1.Kto został mianowany Namiestnikiem Wielkiego Księstwa Poznańskiego w 1815 roku?
2.Czy Wielkie Księstwo Poznańskie miało być częścią Królestwa Prus?
3.Czy Fryderyk Wilhelm III i jego następcy stosowali się do zapowiedzi poszanowania praw narodowych Polaków? Odpowiedź uzasadnij dwoma przykładami.
Literatura pomocnicza:
Jakóbczyk W., Przetrwać nad Wartą 1815-1914, Warszawa 1989.
Kozłowski J., Administracja Wielkopolski pod pruskim zaborem 1793–1918, Poznań 2000.
Plik do pobrania: Tzw. patent okupacyjny
Imię i nazwisko osoby opracowującej rekord: Dominika Rychel-Mantur