Opis źródła:
Godny chwały (Laudabiliter) to nazwa bulli papieskiej wydanej przez papieża Hadriana IV w 1155 r. Dokument ten inicjuje początek dominacji angielskiej w Irlandii, trwającej aż do 1922 r. Bulla udzielała pełnomocnictwa i poparcia dla planów podboju Irlandii przez Henryka II, a także upoważniła angielskiego władcę do dokonania zmian w tamtejszym Kościele w duchu reformy gregoriańskiej. Kopia bulli znajduje się w pracy Giraldusa Cambrensisa Expugnatio Hibernica. Należy pamiętać, że autentyczność tego dokumentu była kwestionowana[1].
Miejsca wydania:
Irish Historical Documents, 1172–1922, wyd. E. Curtis, R.B. McDowell, London 1943, s. 17–18.
Kucharski A., Historia Irlandii w źródłach 1155–1998, Brzezia Łąka 2013, s. 15, 17.
Tekst źródła:
A. Kucharski, Historia Irlandii w źródłach 1155–1998, Brzezia Łąka 2013, s. 15, 17.
GODNY CHWAŁY (1155)
Adrian, biskup, sługa sług bożych, do naszego umiłowanego syna w Chrystusie, znamienitego króla Anglików, pozdrawiając i śląc apostolskie błogosławieństwo.
Chwalebnie i pożytecznie Wasza Królewska Mość rozważasz rozszerzenie chwały Waszego imienia na ziemi i przygotowując sobie nagrodę wiecznego szczęścia w niebie, mając na celu, jak też i przystoi katolickiemu księciu, powiększenie granic Kościoła, by głosić prawdy religii Chrystusowej prymitywnemu i pozostającemu w ignorancji ludowi, oraz wykorzenienie narośli przywar z pola Pańskiego; a w celu lepszej realizacji tego zamierzenia, rady i dobrej woli stolicy apostolskiej szukasz. W dążeniu za przedmiotem twych zabiegów, czym bardziej wyniosły twój cel i większa rozwaga, tym większego dzieła z Bożą pomocą dokonasz, o czym jesteśmy przekonani. Jakoż i przedsięwzięcia wszczęte w zapale wiary i miłości dla religii mają w zwyczaju osiągnąć pomyślny koniec i rezultat. Zaiste, jak wasza ekscelencja przyznajesz, niewątpliwie Irlandia i wszystkie wyspy, na które padło światło Chrystusa, syna prawości, i które zaakceptowały doktryny wiary chrześcijańskiej, podlegają jurysdykcji błogosławionego Piotra i świętego Kościoła Rzymskiego; co biorąc pod rozwagę, tym bardziej szczęśliwi jesteśmy, mogąc zasiać w nich ziarno wiary miłej Bogu, ważąc jednako w sumieniu, iż w tej sprawie surowszy rachunek odtąd będzie od nas wymagany.
Jako iż, synu umiłowany w Chrystusie, wyraziłeś nam swe pragnienie, by wkroczyć na wyspę Irlandii, aby poddać lud ją zamieszkujący prawu i wykorzenić z nich plewy przywar, oraz wolę płacenia błogosławionemu Piotrowi rocznego trybutu w wysokości jednego pensa od każdego domostwa i by utrzymać prawa Kościołów całej tej ziemi nienaruszone: my, zaspokajając twą pobożność i godne pochwały pragnienie, z należytą przychylnością wyrażając łaskawą zgodę dla twej prośby, niniejszym wyrażamy nasze zadowolenie oraz wolę, byś z zamiarem powiększenia granic Kościoła, wstrzymania upadku płynącego z przywar, odwracania bezbożnych obyczajów i siania cnoty dla wzrostu religii Chrystusowej wkroczył na tę wyspę i dokonał wszystkiego, co może przynieść chwałę Bogu a dobro onej ziemi; i aby lud tamtejszy przyjął cię z honorami i czcił jako swojego pana: to zastrzegając, że prawa Kościołów pozostawać będą zawsze w niczym nienaruszone oraz roczny trybut jednego pensa od każdego domostwa błogosławionemu Piotrowi i Świętemu Kościołowi Rzymskiemu spełniany będzie. Jeśli więc wprowadzisz plan swój w czyn, niechaj twą troską będzie, aby pouczać ten lud o dobrej drodze życia i tak postępować, zarówno osobiście, jak przez pośredników, których w wierze znajdziesz, w słowie i czynach stosownych dla tego zadania, by Kościół tam mógł wzrastać w poważaniu, religia Chrystusowa mogła się zakorzenić i umacniać, a wszystkie sprawy odnoszące się do chwały Bożej i zbawienia dusz tak sprawowane były, byś mógł zasłużyć na pełnię wiecznej nagrody z rąk Boga, imię zaś twe znane i sławione było na ziemi po wsze czasy.
Słowniczek pojęć:
Hadrian IV – ur. ok. 1100, zm. 1 września 1159 r.; właściwie Nicholas Breakspear. Był jedynym Anglikiem obranym na urząd papieża, sprawował pontyfikat w latach 1154–1159. Wcześniej jako legat papieski został wysłany do Skandynawii, gdzie reformował Kościół katolicki na zasadach gregoriańskich. Jako papież przystąpił zdecydowanie do umacniania swej władzy. Za zamordowanie kardynała Rzym po raz pierwszy został przez papieża obłożony interdyktem. Z rąk Hadriana IV koronę cesarską otrzymał Fryderyk Barbarossa, z którym w późniejszym czasie był skonfliktowany na tle walki o hegemonię. Temu papieżowi przypisuje się zachęcenie Henryka II do aneksji Irlandii[2].
Król Anglików – tu: Henryk II – https://pl.wikipedia.org/wiki/Henryk_II_Plantagenet.
Błogosławiony Piotr – tu: Stolica Apostolska.
Pytania do źródła.
Pytania dla uczniów szkoły podstawowej i uczniów szkoły średniej (poziom podstawowy):
1.Jakie obowiązki na króla Anglii i mieszkańców Irlandii nakłada bulla?
2.Jak nazywa się wspomniana w bulli Hadriana IV opłata na rzecz papiestwa? Co jej uiszczanie z danego kraju miało symbolizować?
3.Kto – według treści pisma papieskiego – był inicjatorem jego wydania? Uzasadnij odpowiedź.
Pytania dla uczniów szkoły średniej (poziom rozszerzony): pytania dla poziomu podstawowego, a ponadto:
Jakiemu świętemu tradycja przypisywała chrystianizację Irlandii?
Jaką rolę w ukonstytuowaniu Kościoła i kulturze w Irlandii odgrywał monastycyzm?
Czym były wspomniane przez Hadriana IV ,,narośle przywar”, ,,plewy przywar”?
Wskazówki:
Szukając odpowiedzi na niektóre z pytań należy pamiętać o tym, że Irlandia była już za pontyfikatu Hadriana IV schrystianizowana, a proces ten zaczął się stosunkowo wcześnie. Chrześcijaństwo iryjskie miało także charakterystyczne tylko dla niej cechy. To znacznie utrudniło podbój Irlandii przez Anglię, a nawet było jedną z przyczyn celtyzacji przybywających tu osadników angielskich.
Literatura pomocnicza:
Grzybowski S., Historia Irlandii, Wrocław–Warszawa–Kraków 1998.
Płachecki J., Kształtowanie się zrębów państwowości Irlandii: od osadnictwa celtyckiego do Unii z Wielką Brytanią w 1801 roku, ,,Rocznik Żyrardowski” 2008, t. 6, s. 47–76.
Najważniejsze cezury:
W 1155 r. Hadrian IV, wspomniany wyżej papież, koronował w Rzymie na cesarza Fryderyka Barbarossę. Wkrótce jednak między papieżem a cesarzem odnowił się konflikt o inwestyturę. We wspomnianym 1155 r. także we Włoszech, a dokładnie w Genui, wystawione zostały pierwsze weksle.
Plik do pobrania:
Imię i nazwisko osoby opracowującej rekord: Karolina Maciaszek