Opis źródła:
Przedmiot niniejszego opracowania stanowi list Katarzyny Zamoyskiej jaki napisała w 1628 r., do swojego męża Tomasza Zamoyskiego (1594 – 1638) II ordynata Zamościa, wojewody kijowski (od 1619 r.), marszałka Trybunału Koronnego (1622 r.) podkanclerzego koronny (od 1628 r.) i kanclerza wielkiego koronnego (od 1635 r). Nieobecność Tomasza w Zamościu powodowała, że małżonkowie regularnie pisywali do siebie. Swoje listy Katarzyna zaczęła pisać tuż po ślubie mając około 18 lat. Przeważnie wszystkie listy pisała samodzielnie – analizowane źródło jest pisane ręką samej Katarzyny.
Miejsce przechowywania źródła:
List jest przechowywany w AGAD, w Archiwum Zamoyskich
Rp.: AGAD, AZ, rkp. 412 Oryginał
Sygnatura: 1/358/0/-/412
Tekst źródła:
Moje najkochańsze serca,
Mój serdeczny Dobrodzieju
Uniżone posługi moje zaliczam, jako napili w miłościwą łaskę WM mego mościego Pana i Dobrodzieja kochanego. Bardzo Panu Bogu dziękuje żeś WM mego możnego Pana i Dobrodzieja kochanego.{znak przypominający alfę }
Barzo, bardzo z wielkim pragnieniem i z tęsknotą moją, życzę sobie prętkiego widzenia z WM, Dobrodziejem moim i czekam ochotnie na rozkazanie WM mego możnego Pana i Dobrodzieja.
Będąc gotowa, listy od Księżny jej mości WM memu możnemu Panu staroście Krasnostawskiemu. Należy tak rozumieć że w tej sprawie, takem zrozumiała z karteczki i z listu do mnie pisanego, który WM memu możnemu Panu i Dobrodziejowi posłełam.
Jam z łaski Boga zdrowa. Wczora posłaniec od mości Pani Wojewodziny Wileski przyjechał i dziatki nase zdrowe z łaski Bożej służby z nie uniżone oddają WM memu możnemu Panu. U nas sam gwałtownemi, trwogami strasą i kupą wielką tego pogaństwa. Panie Boże racz to owe wistkoo dobre obroczicz i pokoju nam użyczyć.
A teraz ze wsistką powolnością moją oddaję się miłościwi WM mego możnego Pana łasce.
W Zamościu 1 lutego 1628.
WM mego moścego Pana i Dobrodzieja sercza
Barzo miłująca małżonka y uniżona wieczna sługa
Katarzyna Zamoyska z Ostroga
Słowniczek pojęć:
Jakub Sobieski – starosta krasnostawski w latach 1624- 1644. Ojciec króla Jana III Sobieskiego.
Anna Alojza z Ostrogskich Chodkiewiczowa – wojewodzina wileńska w latach 1620 – 1654. Żona Jana Karola Chodkiewicza. Siostra Katarzyny Zamoyskiej.
Dziatki - dzieci Katarzyny i Tomasza Zamoyskich
Pytania do źródła.
Pytania dla uczniów szkoły średniej (poziom podstawowy:
1.Co jest tematem listu?
2.Do kogo był adresowany list?
3.Kim był „Pana i Dobrodziej kochany” (podaj imię i urząd jaki piastował)
4.Na podstawie listu określ relację łączącą nadawcę i odbiorcę listu.
Pytania dla uczniów szkoły średniej (poziom rozszerzony):
1.Czemu miał służyć uniżony ton kobiety?
2.Na postawie własnej wiedzy napisz o jakim wydarzeniu pisała Katarzyna „U nas sam gwałtownemi, trwogami strasą i kupą wielką tego pogaństwa”
3.Wyjaśnij kim były dzieci Katarzyny i Tomasza Zamoyskich?
4.Odwołując się do własnej wiedzy i tekstu źródłowego scharakteryzuj rolę kobiety, jaką pełniła w tym czasie (1 lutego 1628) Katarzyna, a jaką propagował kościół katolicki. (skup się na wzorcu, jaki KK propagował)
Wskazówki:
Na co uczeń powinien zwrócić uwagę. Wyjaśnienie niuansów źródła.
Uczeń czytając tekst źródłowy powinien dopatrzeć się, że Katarzyna pisze do męża Tomasza Zamoyskiego – II Ordynata. To pozwoli zidentyfikować ich dzieci. Na podstawie zwrotów grzecznościowych i uniżoności uczeń powinien dopatrzeć się posłusznej i kochającej żony i matki. A znając realia baroku i zapatrywanie Kościoła Katolickiego na pozycję kobiet powinien określić wzorzec dobrej żony.
Literatura pomocnicza:
Kupczewska M., O roli kobiet w życiu publicznym XVII wiecznej Rzeczpospolitej ( w świetle korespondencji Katarzyny z Ostrogskich Zmoyskiej, "Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych", s. 25 – 51.
Plik do pobrania: List Katarzyny Zamoyskiej do Tomasza Zamoyskiego
Imię i nazwisko osoby opracowującej rekord: Alicja Szatkowska