Opis źródła:
Fundacja parafii w Boćkach, mieście na terenie ziemi bielskiej na dzisiejszym Podlasiu. Parafię ufundował Jan Sapieha 30 IV 1513 r. W dokumencie wyznaczono uposażenie, z którego należało utrzymać parafię, a także obowiązki tamtejszego proboszcza. Zamieszczone źródło jest tłumaczeniem z języka łacińskiego.
Miejsce wydania:
Kościół katolicki na Podlasiu. Zbiór dokumentów erekcyjnych i funduszowych, z. 2, Boćki, oprac. J. Maroszek, Białystok 1999, s. 25-26.
Miejsce przechowywania oryginału źródła:
Oryginał: nie zachował się.
Kopie: Archiwum Diecezji Drohiczyńskiej, Archiwum Parafii Rzymskokatolickiej w Boćkach;
Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, Zbiór Ignacego Kapicy Milewskiego „Kapicjana”, sygn. 29, s. 381-384.
Tekst źródła:
Fundacja parafii w Boćkach [30 IV 1513]
W Imię Pańskie. Amen.
Ponieważ pamięć ludzka, nie równo odmierza wieczność, więc jest rzeczą pożyteczną, żeby to do czego ludzie się zobowiązali, było na zawsze formalnie wyprowadzone i dowodzone świadectwem ludzi i opatrzone przyciśniętą pieczęcią.
Więc
ja Jan Sapieha, wojewoda witebski, marszałek wielki Wielkiego Księstwa
Litewskiego sekretarz, starosta bracławski, dziedzic na Boćkach wyznaję
wszystkim
i każdemu, współczesnym i w przyszłości będącym, mającym możliwość przeczytania
lub usłyszenia publicznego i poznania, obecne swe oznajmienie.
Życząc sobie, żeby dusze – moją, moich rodziców i krewnych wyzwolić i oczyścić, chcemy to uczynić przez swoją fundację kościoła w Boćkach, na chwałę Boga Wszechmogącego, pod wezwaniem Ducha Świętego i Wniebowzięcia Najświętszej Panny Marii, św. Jana Chrzciciela i św. Katarzyny Panny, nowo tamże w mieście Boćkach zbudowanym, które dałem pobożnemu panu Aleksemu i jego następcom, wieczyście.
Także
z tego, wyżej wymienionego miasta Boćki dałem dziesięcinę, po 6 groszy monety
litewskiej, z każdego łanu Polaków i Rusinów, na święto św. Michała Archanioła
[29 IX]
i z dwóch folwarków Knorydy i Dubno, mianowicie snop z każdego oddzielnego
dziesiątka zboża.
Młyn z młynarzem Iwankiem, także z dwoma poddanymi ludźmi, Szeszuły, ze wszystkimi i pojedynczymi jakimikolwiek dochodami, do tegoż młyna przynależącymi, czynszami, robociznami, daninami, łąkami, lasami, gajami, polami, nic dla siebie lub dla swych następców w tychże dobrach nie rezerwujemy. Daję też drugi młyn zwany Puszkarzowski, również z młynem i włóką młynarską.
Wymieniony pobożny pan Aleksy i jego następcy są zobligowani na czas życia, odprawiać mszę w dni świąteczne za żyjących, zaś w dni niedzielne i świąteczne: wielkie nieszpory śpiewane, jutrznię i śpiewaną mszę – sumę. W środy, każdego tygodnia, mają odprawiać wigilijne, nocne oficjum z egzekwiami za rodziców i krewnych. Zapłatą za te egzekwie mają być 3 kopy groszy z ceł i czynszu.
Na tej rzeczy świadectwo pieczęć moja obecna jest wyciśnięta.
Działo się w wymienionym mieście Boćki, w sobotę, w przeddzień św. Jakuba Apostoła, roku 1513 [30 IV 1513].
Słowniczek pojęć:
Boćki – miasto na Podlasiu. Od początków XVI w. należało wraz z okolicznymi dobrami do rodziny Sapiehów.
Włóka - miara powierzchni ziemi – ok. 18 ha.
Nieszpory – nabożeństwo wieczorne.
Jutrznia – nabożeństwo poranne.
Suma – główna, najbardziej uroczysta msza święta.
Oficjum z egzekwiami – msza lub modlitwy za zmarłych.
Kopa – liczba 60.
Pytania do źródła:
Pytania dla uczniów szkoły szkoły średniej (poziom podstawowy):
1.Jaka była motywacja ufundowania parafii?
2.Z czego miała się utrzymać parafia? Z czego czerpała dochody?
3.Jakie było wezwanie parafii?
4.Jakie społeczności zamieszkiwały miasto Boćki?
5.Jak nazywał się pierwszy proboszcz w Boćkach?
6.Jakie były obowiązki proboszcza zapisane w tym dokumencie?
Pytania dla uczniów szkoły średniej (poziom rozszerzony): pytania dla poziomu podstawowego, a ponadto:
1.Jak myślisz, jakie mogły być inne powody
ufundowania parafii, których nie wymieniono
w dokumencie?
2.Ilu było fundatorów? Jak sądzisz, jak to może świadczyć o ich zamożności?
3.Jak sądzisz, czy Jan Sapieha należał do elity Wielkiego Księstwa Litewskiego? Odpowiedź uzasadnij.
Literatura pomocnicza:
Maroszek J., Dzieje województwa podlaskiego do 1795 r., Białystok 2013.
Romaniuk Z., Boćki na Podlasiu. Monografia historyczna, Boćki 2013.
Najważniejsze cezury:
Dnia 30 IV 1513 r. ufundowano parafię w Boćkach. Parafia istnieje do dziś.
Plik do pobrania: Fundacja parafii w Boćkach
Imię i nazwisko osoby opracowującej rekord: Michał Sierba